Friday, September 27, 2013

Isidro, a-tapang a-tao!



Maikling Kwentong Pambata ni Lem Garcellano


Sa rebolusyon noong 1896 laban sa mga Kastila, hindi lang mga matanda ang lumaban para lumaya ang ating bayan. Pati na ang mga bata.

Sa Kawit, Cavite, ang mga bata ay may tanging gawain. Tagahatid sila ng bala ng baril sa mga katipunero sa labanan.  Isa si Isidro sa mga batang ito.

“Isidro, anak, ihatid mo ang mga balang ito sa iyong Itay,” utos ni Inay. Gusto ni Isidro na makatulong sa kaniyang Itay pero meron siyang problema.

“Inay, ata-takot po ako a-putok!” sagot ni Isidro na nauutal.


Iyon ang kahinaan ni Isidro. Kaya lagi siyang pinagtatawanan siya ni Temyong at kabarkada.

“A-liit-I-sid-ro. A-du-wag-a-ta-o!” kantiyaw nila.

“Wag mo silang pakinggan, Isidro,” bulong ni Ignacia, ang kaniyang kaibigan na bulag ang isang mata.

“Tama si Ignacia, Isidro. Isipin mo, bawat putok ay tawag ni Itay sa ‘yo,” payo naman ni Inay.

“Isidro, anak, asan ang bala ko!” paggaya kunwari ni Inay sa boses ni Itay.

“O-po, I-nay,” pangako ni Isidro kay Inay. “A-isip kong a-ta-wag ni I-tay.”


Naglakad nang naglakad si Isidro sa gubat, kasabay si Ignacia. Nagmamadali siya para umabot sa kaniyang Itay sa labanan. Sa bawat hakbang, inuulit niya ang payo ni Inay.

“A-ta-wag ni I-tay...A-ta-wag ni I-tay...A-ta-wag ni I-tay...”

Kaya lamang, kasunod niya sina Temyong na walang tigil sa pangangantiyaw.

“A-liit-I-sid-ro. A-du-wag-a-ta-o!”


Napuno na si lgnacia sa pangungutya ni Temyong. Hinarap niya ang pulutong ni Temyong.

“Hoy, Temyong. Matapang si Isidro. Hindi mo lang alam!”

Imbes na huminto, higit pa itong nangantiyaw. At dinamay pa si Ignacia.

“A-liit-I-sid-ro. A-du-wag-a-ta-o! Ig-na-cia. A-pi-sak a-ma-ta!” kantiyaw nila sa dalawang magkaibigan

Galit na galit si Ignacia sa pangungutya nila.


Naglakad nang naglakad sina Isidro at Ignacia. Patungo sila sa mga katipunero na nakikipaglaban sa mga Kastila. Tulad ng dati, inuulit nya ang payo ni Inay.

“A-ta-wag ni I-tay...A-ta-wag ni I-tay...A-ta-wag ni I-tay...”

Nang biglang may narinig siyang putok.

“I-tay ko po!” sigaw ni Isidro. Sa gulat, napalundag at napasubsob siya, una ang mukha, sa ugat ng mga halaman. Pero ang puwit ay nakausli naman. Si Ignacia naman ay napakubli sa kaniyang tabi.

Sumakit ang tiyan nina Temyong sa katatawa - tuwang-tuwa sapagkat si Isidro ay naisahan na naman nila.

“Isusumbong ko kayo kay Heneral Paua pagbalik sa pagawaan ng bala! Tingnan natin ang katapangan nyo!” banta ni Ignacia kina Temyong.

“Ig-nacia. A-pi-sak a-mata. Sum-bu-ngera pa!” hiyaw na kantyaw ni Temyong at kabarkada.


Pagdating sa labanan, natagpuan agad ni Isidro ang kaniyang Itay. Isinumbong nya ang pangungutya ni Temyong sa kaniya at kay Ignacia.

“I-tay, a-du-wag a-ko. A-ta-kot a-ko a-pu-tok. Hin-di a-ko a-ta-pang tulad mo,” hinga ni Isidro sa kaniyang Itay.

“Hindi ka duwag anak. Ang katapangan ay hindi lang sa pakikipaglaban,” sagot ni Itay sa digmaan, ”katulad mo.”

“Ha? Sa-an po a-ko a-ta-pang,” tanong ni Isidro.

“Matapang ka sa pag-aaral. Mahirap matututo magbasa, pero matapang mong hinarap para matuto kang magbasa. Matapang ka, anak!” paliwanag ni Itay.

“Pe-ro ang a-gus-to ko  a-ta-pang ay a-ta-pang mo, I-tay,” diin ni Isidro.

"Darating ang panahon, matututunan mo ang tapang na ayon sa iyong kakayahan, Isidro. Pag nalaman mo, hindi ka na matatakot sa putok” dagdag na payo ni Itay.


Nalilito si Isidro. Hindi niya maunawaan ang payo ng Itay niya. Higit sa lahat, unti-unti na siyang naniniwala sa kantiyaw nina Temyong.

“Hin-di a-ko a-ta-pang, Ig-nacia. A-du-wag a-ko, di ba?” himutok ni Isidro.

“Wag mo silang pakinggan. Makinig ka sa sarili mo,” payo ni Ignacia, “Sabihin mo…Matapang ako, tulad ng Itay ko! Dali!”

“A-ta-pang a-ko, tu-lad ng I-tay ko!” bulong ni Isidro.

“Lakasan mo! Isigaw mo!” diin ni Ignacia.

Huminga ng malalim si Isidro at saka sumigaw. Pero iba ang sinabi ni Isidro.

“A-ga-ga-ya-hin ko ang a-ta-pang ni I-tay!” sigaw nga ni Isidro.

Mula sa malayo, napangiti si Inay sa kaniyang narinig. Talagang bayani ang tingin ng kaniyang anak na Isidro sa kaniyang Itay. At si Ignacia naman ay napa-ismid na lang.

“Hmmm. Pwede na yun,” buntunghininga ni Ignacia.


Isang araw, pumarada si Isidro sa harap nina Temyong, naka-uniporme ng Katipunero. May sukbit na espada at kalawit sa balikat ang isang ripleng laruan.

“Para kang si Itay mo, Isidro,” puri ni Ignacia.

Ngunit imbes na mamangha sina Temyong, lalo pa siyang kinawawa. Timbuwang sila sa katatawa. Akala mo, nanood ng sarswela. Hindi nakatiis si Isidro sa pambabastos na ito. Lakas-loob niyang kinausap si Temyong.

“A-no nang-yari sa-yo? A-kai-bigan tayo, a. A-matay ang I-tay mo. A-ta-pos a-ga-lit ka na sa a-kin?” tanong ni Isidro.

Naumid ang dila ni Temyong sa narinig. Biglang naalala ang  kaniyang I-tay na napatay ng mga Kastila sa labanan sa tulay ng Zapote sa Kawit, Cavite. Galit na galit. Sinigawan nya ang kaibigan, paputol-putol ang mga salita. Parang nauutal tulad ni Isidro.

“Galit ako sa ‘yo.... dahil... may I-tay ka pa!” sigaw ni Temyong. “Kaya... hu-manda ka! Hinahamon kita... ng dwelo!”


Umusok ang alikabok sa gubat sa labanan nina Temyong at Isidro. Malakas si Temyong pero hindi sumuko si Isidro, hanggang sa mabarog siya ni Temyong.

Bumulagta si Isidro sa lupa. Maliksi naman siyang nasalo ni Ignacia.

“Akala mo matapang ka?” sumbat ni Ignacia.

“Oo! Ako ang pinakamatapang na bata dito sa Kawit!” yabang ni Temyong.

“Duwag ka! Kaya mo lang labanan ay maliit na bata!” sumbat uli ni Ignacia. Makikipag-sagutan pa sana si Ignacia ngunit pinigil siya ni isidro.

“Wag na, Ig-nacia. A-u-na-wa ko a-Tem-yong. Hin-di si-ya sa a-kin a-galit,” saway ni Isidro. “Ta-yo na. A-hintay na ni I-tay ang mga ba-la.”

Kahit masakit ang katawan at  pumipintig ang bukol sa ulo, may ngiti sa labi ni Isidro.

“Tama si Itay. May tapang akong matututunan,” bulong ni Isidro.


Pagsapit sa labanan, nasaksihan nina Isidro at Ignacia ang pag-urong ng mga 
Katipunero. Marami sa kanila ay sugatan. Marami rin ang nakahandusay sa mga hukay.

“Ano’ng nangyayari? Bakit umuurong ang mga Katipunero?” kakaba-kabang tanong ni Isidro.

“Naduwag na kaya sila?" natatawang tanong ni Temyong. 

Nagpanting ang tenga ni Isdro. Hindi niya matatanggap ang paratang ni Temyong.

“Hin-di! Hin-di a-du-wag a-I- tay ko.” sigaw ni Isidro sa unang pagkakataon.

“A-duwag a-I-tay mo! A-tulad, Isid-ro!” kantiyaw ni Temyong.

Pero hindi siya pinansin ni Isidro. Walang nasa isip nya ngayon kundi alamin ang kalagayan ng kaniyang Itay.

"Ig-nacia. A-ha-nap na-tin ating I-tay!" diin ni Isidro.


Sa kabutihang palad ay ligtas ang Itay ni Isidro. Maging ang Itay ni Ignacia ay nasagip din. Ayon sa kanila, mabilis ang pagsugod ng mga kawal na Kastila. Hindi nila mabaril sapagkat naubusan sila ng bala. Dahil sa nangyari, kinailangan nilang umurong, kundi lahat sila ay mamamatay.

“Mga kasama, naubusan na tayo ng pulbura,” paliwanag ni Heneral Ignacio Paua.

“Anumang oras, maaaring lumusob ang mga Kastila,” sabad ng Itay ni Isidro. “Ano ang ating gagawin, Heneral Paua?”

Malalim na nag-isip ang heneral. Ngunit wala rin siyang maisagot. Hanggang may isang boses na nagmungkahi.

“Maraming bala ng kanyon ng Kastila ang bumagsak sa atin. At hindi sila pumutok.” sagot ng isang katipunero.

“Maari nating gamitin ang pulbura ng bala ng kanyon ng Kastila!” mabilis na salo ng isa pa.

“Tama. Mangalap tayo ngayon!” utos ni Heneral Paua. “Pero lahat ng katipunero ay kailangan sa labanan. Paano ito?”

Sinamantala ni Isidro ang pagkakataong iyon. Pakiramdam niya, ito ang tapang na ayon sa kaniyang kakayahan. Ito ang tapang na kailangan ng bayan.

“He-neral Pa-ua, a-ka-mi bata, a-pulot sa bala. A-bilis po ka-mi a-tak-bo!” paliwanag ni Isidro.

“A-tapang a-bata ka, Isidro. Hi-hi-hi!” tukso ni Ignacia sa kaibigan.

Isang ngiti ang sumungaw sa labi ni Itay at Inay. Alam nila, bagamat mapanganib ang gagawin, natagpuan na ni Isidro ang tapang na hinahanap - ang tapang ng isang bayani.


Niyakag ni Isidro ang mga bata na samahan siya sa pangangalap ng mga bala ng kanyon ng Kastila.

“Sa da-mi na-tin, a-rami ta-yong a-kalap. A-raming ba-la para sa I-tay na-tin,” paliwanag ni Isidro.

“Ayaw namin! Ginagawa mo iyan para magyabang sa Itay mo!” sumbat ni Temyong.

“Oo, bu-hay ang I-tay ko.  A-ga-wa ko ito pa-ra sa ka-niya, at pa-ra sa a-ba-yan,” walang takot na sagot ni Isidro. “Hi-ndi na a-ba-balik ang I-tay mo. A-ga-win mo ito pa-ra sa ka-niya. A-mat-ay si-ya a ba-yani,” dagdag pa niya.

Hindi na naka-imik si Temyong sa sinabi ni Isidro. Alam niyang tama ang sinabi ng kabigan.


Mainit uli ang labanan ng mga Katipunero at Kastila. Pero ngayon, nakikipagpalitan na sila ng putok.

“Sugod mga kapatid! Itaboy ang mga Kastila!” sigaw ng katipunerong magigiting.

Kasabay ng pagsugod ng mga katipunero ay ang pagsugod naman ng mga bata. Namumulot sila ng bala ng kanyon. Nangunguna sa kanila si Isidro.

“Wag ka-yo a-takot. Hindi yan a-putok!”

At tunay nga. Hindi na takot sa putok si Isidro. Simbilis ng kidlat ang pagparoo’t parito sa larangan. Rumaragsa sa mga hukay kahit ang mga bala ay nasasalimbayan.

Wala nang magtangkang siya ay kantiyawan. Maging si Temyong ay natauhan. Napagtanto niya ang kaniyang kamalian. 

“Isidro... kaibigan... patawarin mo ako...” nahihiyang bulong ni Temyong.

“Wa-la yun. Wag mo lang a-u-lit!” bulong din ni Isidro at sabay silang natawa.


Nagtagumpay ang mga Katipunero na maitaboy ang mga Kastila. Lahat sila ay tuwang-tuwa, at walang humpay sa pasasalamat sa mga bata.

“Tunay kayong bayani, mga bata! Dahil sa tulong nyo naitaboy natin ang mga Kastila,” bungad ng isang katipunero.

“Matatakot ang mga kaaway ng ating bayan dahil ang mga bata man ay nakahandang ipagtranggol ang ating kalayaan!” dagdag pa niya.

“Mabuhay ang Rebolusyon!” sigaw ng lahat.

“Mabuhay ang mga bata!” singit ng isa.

“Mabuhay A-liit I-sid-ro! A-tapang a-tao!” sigaw ni Temyong.

Sumambulat na ang hiyawan ng mga bata. Pati mga katipunero ay nakisali sa parangal kay Isidro. Lahat sila ay sumisigaw na aabot yata sa mga ulap.

“A-liit I-sid-ro! A-tapang a-tao!”
“A-liit I-sid-ro! A-tapang a-tao!”
“A-liit I-sid-ro! A-tapang a-tao!”

Wednesday, December 14, 2011

ampalaya


kung ang mukha mo
ay ampalaya
tiyak, hindi mo 
naranasang malamukot
ang mukha mo ng mga 
daliring kinutingting ni Belo
o, mamusarga kaya
ang nguso sa halik
ng ngusong
gawa ni Calayan
o, ma-blak ay 
sa suntok ng selos
ni Jinkee Pacquiao

Lalo ka pa kung 
di tumitibok ang
ang puso mo 
tiyak, di ka pa nakasakal
ng leeg
ng chicken joy
o mamaga ang pisngi mo
sa sampal
(take that! take that!)
o malasing
sa dalawang case  
ng Red Horse
o magtangkang tumalon
mula sa 2nd floor ng
Palma Hall sa UP
(walang pipigl! walang pipigil!
Aym warning yu!)

dahil nga
mukha kang
ampalaya, at
asa ka pang
maso-solb
ng botox
ang pileges
na kinahig ng 
mga buwitre

Wednesday, December 7, 2011

tyaga

laglag na ang
kamay ng orasan
sa busstop
kung saan matyaga
sya nagaantabay
sa pag-uwi nya,
aywan kung sya'y
kilala o mamumukhaan pa

ngunit iyon ang
kanyang lakas at hina:
walang inip
walang kaba
asa na darating sya
dala sa dibdib ang
kaniyang puso, puso
pusong bigay nya,
hindi sa busstop
kundi sa krus na daan,
nang walang pilitan

walang inip
walang kaba
patuloy na aabang
sa walang patlang na
dating-alis ng sasakyan
at sa kanya na iibis
kaya? o magpapatuloy
sa paglalakbay

tanggap niya, totoo
sya na nagmamahal
walang panahon
walang sasakyan
walang bustop
na kabagot-bagot
na kasuklamsuklam
bagamat laglag na
ang kamay ng orasan

Saturday, December 3, 2011

hintay

matagal nyang
hinintay
ligaya iyong
nalasahan na
sa labi
hindi pa man,
tinyagang limliman
parang itlog

at sa pagbiyak

ingat na hinagilap
higpit-luwag sa palad
kundi'y ikamamatay
ng ligaya dahil
siya nga
siya na nga
kay tagal hinintay
binuo, binuno
sa kaibuturan
kung saan
sa dibdib

at lumipad

naghintay muli
siya, buong tyaga
sa lasa ng sarap
ng pait
sa kaniyang labi
sa kaniyang puso

Monday, October 10, 2011

Barya

Malayo ang nilalakbay pagulong-gulong
Sa gapak na palad - tulad ng mga kalye sa
Bayan at lunsod ng ating damdamin.

Pagtugpa iyon sa pagitan ng mga gusali at
Kanal, giba-giba animo pulubing lupasay
sa daang Kalayaan Avenue. Parang bolitas ng

lagas na rosaryo ng deboto sa Baclaran sa
kaniyang pag-usad sa imburnal ng Pasay.
Dala ng kapalaran sa sipa ng mga hubad na

paa, tsinelas, sapatos na kunwa’y katuwang
sa lakaring walang katapusan. At ngayon, walang
pakiramdam sa walang patlang na pag-urirat

ng putik at alikabok: ano’ng saysay ng pagitiiis;
ano’ng saysay ng pagwawalang-bahala sa
sa mantsang nakulapol sa mukha, nagkukubli

sa tunay na ikaw – lamog na lamog ngunit
nanatiling makinang - limang sentimong
halaga ngunit ikaw na ikaw na ikaw.

Saturday, October 8, 2011

Alon

alun-alon ang mahabang buhok,
tulad niya - alun-along saya at lungkot,
ligalig at pag-ibig. pagulong-gulong
sa dalampasigan, pasaway,
mapaghamon ang hampas
sa buhangin at bato…animo,
halakhak ng tagumpay -
paghamak? paglibak?
magiliw na pakiusap?
sa kaniya na humahatak
papalaot duon sa pusod



singasing ng tubig-alat
paulit-ulit animo seremonya
ng walang katapusang litanya …
na pagbigyan ang hiling
na buksan ang mata,
na mabanaag ang pangarap,
na mangarap ng simula,
na sinimulan ay magwakas
hanggang panawan ng halakhak,
o alun-along saya at lungkot,
o alun-along ligalig at pagibig



sa buhangin payapang
hihimlay at duon,
limiin ng matamis na ngiti
ang binunong panahong
magpati-anod sa daloy,
pag tastas sa hiwaga
ng mga alimpuyo,
pag-alimura sa mukha
ng kilabot na sigwa…
at pagsuko: hayaan
iduyan sa alun-along
kapayapaan ang katawan,
ipalaot sa pinagmulan

Wednesday, May 4, 2011

Puyinggot at Puyonggit

(Alay kay Emma Espiritu)

Gabi-gabi, mula nang umakyat sa langit si Nanay Pupuyunggat upang maging isang tala, hindi na makatulog si Puyonggit at lagi pang umiiyak. Nguyngoy siya nang nguyngoy. Kaya iiyak na rin si Puyinggot, ang mas matanda niyang kapatid. Sabay silang ngunguyngoy nang ngunguyngoy. Sabay din silang dudungaw sa bintana at sisinghot

“Nanay! Nalulungkot kami. Kailan ka bababa para samahan kami?” daing ni Puyinggot habang tinatanaw sa langit si Talang Nanay Pupuyunggat.

Ngunit, wala silang maririnig na sagot kundi “Sssss, krreeeek, ssssss” na huni ng kuliglig sa halip.

“Ano raw, Kuya Puyinggot?” tanong ni Puyonggit, “hindi ko siya marinig!”

“Aywan, Puyonggit!” sagot ni Puyinggot, “parang tunog ng puyat na kuliglig. Hindi naman kuliglig si Nanay!”

Gabi-gabi, iyon lagi ang ungot ni Puyinggot kay Talang Nanay Pupuyunggat para hindi na sisinghot-singhot silang magkapatid. Ngunit bigo siya lagi. Isip nya, malayong-malayo si Nanay sa langit at di sila maririnig.

Isang araw, napa-kembot si Puyonggit sa tuwa. Ang kuya niyang si Puyinggot ay may saranggolang ginagawa.

“Kung hindi makababa si Nanay, tayo ang aakyat sa kaniya. Gusto mo ba iyon, Puyonggit?” tanong ni Puyinggot sa kapatid.

“Yehey, sakay tayo sa saranggola? Puntahan natin si Nanay sa langit, kausapin natin siya!” tuwang-tuwang sigaw ni Puyonggit.

Umikot sa bilis ang puwit ng magkapatid. Nagtulungan sila sa paggawa ng isang saranggola. Nagkayas nang nagkayas si Puyinggot ng kawayan. Naggupit nang naggupit ng papel si Puyonggit naman. Pagkatapos nang handa na ang mga kagamitan, tulong-tulong nilang pinagkabit-kabit ang kawayan. Pinagdikit-dikit nila ang papel. Sa dibdib ng saranggola, ginuhit nila ang mukha ni Talang Nanay Pupuyunggat. At siyempre, hindi nila kinalimutang kabitan ito ng buntot na mahaba.

Pawisang-pawisan ang magkapatid. Tunay silang napagod sa paggawa ng saranggola. Pero kahit na, labas ang ngipin nila sa saya. Tumakbo sila sa parang dala ang saranggola. At pagihip ni Hangin, ang magandang saranggolang may guhit na mukha ng kanilang Nanay ay lumipad na. Mataas na mataas ang lipad niya.

Kumapit si Puyonggit at Puyinggot sa tali. Pumikit silang dalawa at hinintay na hatakin sila ng saranggola. Naghintay sila nang naghintay nang naghintay na tangayin sila papunta sa langit. Hinigpitan pa nila ang pikit, ngunit bigla silang nadapang dalawa. Iyon pala, ang saranggola ay umalagwa, hindi kinaya ang bigat nila.

“Kuya Puyinggot, anong gagawin natin? Gusto ko nang makita si Nanay!” iyak uli ni Puyonggit, pahikbi-hikbi pa.

Imbes na ngumuyngoy, si Puyinggot ay nag-isip, at saka tumingala sa langit. Kumislap-kislap naman si Talang Nanay Pupuyunggat na para bang may pahiwatig. Kaya siya ay nag-isip-isip. Maya-maya, ngingiti-ngiti itong bumulong sa kapatid.

“Puyonggit…” hinga niya, “gagawa tayo ang saranggolang dambuhala. Ngunit kailangan natin ng mahabang kawayang abot sa ulap!”

Natuwa si Puyonggit sa naisip ni Puyinggot, ngunit bigla, noo niya ay kumunot, “May kawayan nga kayang sa ulap aabot?”

Naghanap sila nang naghanap sa gubat. Umabot pa sila sa ituktok ng bundok. Ngunit wala silang mahagilap na kawayang sa ulap ay aabot. Kaya ang magkapatid ay inabot ng antok. Sila ay nahimbing sa tabi ni Ilog. Maya-maya, may pumatak na dahon. Sa lupa ito ay bumaon. Pagkatapos ay nagtampisaw si Ilog. Nagwisik ng tubig pandilig sa higaan ni Dahon. Nagising si Buwan, at ang lupang higaan kaniyang sinikatan ng liwanag na katamtaman. Matagal na matagal niya itong tinanglawan hanggang makatulog siya sa kapaguran.

Umaga na nang magising sina Puyinggot at Puyonggit sa malakas na katok na tunog at langitngit. Iyon pala, may kawayang tumubo sa kanilang gilid. Nagulat silang magkapatid, nang sipatin nila ang kawayan, abot ito sa ulap, tuwid na tudwid.

Tanggal ang kunot sa noo ni Puyonggit. Napasayaw nang walang tigil si Puyinggot. Mayroon na sila ngayong kawayan na sa ulap ay aabot. Kaya, wala silang sinayang na oras. Sinimulan na nilang gumawa ng saranggolang dambuhala. Dahil sa haba ng kawayan, ilang araw silang nagputol nang nagputol. Ilang gabi silang nagkayas nang nagkayas. Ilang araw uli silang nagkabit nang nagkabit ng kawayang kinayas. Hanggang sa wakas, nabuo ang katawan ng saranggola. Tunay na dambuhala siya talaga.

“Kuya Puyinggot, kulang ng pabalat ang ating dambuhalang saranggola,” puna ni Puyonggit na pahingal-hingal pa, “Paano na?”

“Oo nga. Walang papel na kakasya sa kaniya! Paano nga kaya?” bulalas ni Puyinggot.

At parang hudyat, umihip si Hangin na parang bumuntong-hininga. Mga tuyong daho’y nagliparan sa hangin niyang buga. Kagila-gilalas! Kapanapanabik! Mga dahon ay kumapit, at saka dumikit sa kawayang saranggola!

“May pabalat na ang saranggola!” bungisngis ni Puyonggit.

“Hangin! Salamat sa buntong-hininga!” sigaw nilang dalawa.

“Kaya lang, Kuya Puyinggot, paano natin paliliparin ang saranggolang dambuhala? Hindi kakayanin ng ating tali ang bigat niya!”

“Oo nga. Baka umalagwa tulad nang nauna!” sagot ni Puyinggot na natataranta.

Matagal na naupo sa tabi ng dambuhalang saranggola ang magkapatid. Inabot sila ng maghapon kaiisip. Hanggang lumatag na ang dilim, nagising si Buwan at nagsaboy ng liwanag na malamig. Pagkatapos, gumapang sa kanilang paa si Mababang Ulap. Masuyo silang inangat na kanilang ikinagulat.

“Uy! Kaya tayo angatin ni Mababang Ulap!” sigaw ni Puyonggit

“Oo nga. Manipis siya ngunit matibay! Siya! Siya! Si Mambabang Ulap ang hanap nating matibay na lubid!” sigaw ni Puyinggot na sa saya ay nasamid-samid.

Parang turumpong umikot-ikot sina Puyinggot at Puyonggit. Naghabi sila nang naghabi ng lubid. Isang araw na ang nakalipas ay hindi pa sila natatapos. Ang lubid nilang nahabi ay kakapiranggot. Naghabi pa sila nang naghabi hanggang kamay nila ay mapagod. At sa wakas matapos makapaghabi ng lubid na ga-bundok, itinali nila ito sa saranggolang dambuhala na may mahabang buntot.

Nagsayaw sa tuwa sina Puyinggot at Puyonggit. Gawa na ang kanilang saranggolang dambuhala na kayang lumipad sa langit. Kumislap-kislap naman ang liwanag ni Talang Nanay Pupuyonggat, na parang natutuwa sa nagawa ng magkapatid.

“Maaakyat ka na namin Nanay,” tuwang-tuwang sigaw ni Puyonggit.

“Hintayin mo kami, huwag kang aalis sa langit!” hiling naman ni Puyinggot.

“Kuya, tayo na! Liparin na natin si Nanay!” ungot ni Puyonggit sa kapatid.

“May kulang pa! Kaya kaya ni Hangin na paliparin ang dambuhalang saranggola?” bulalas ni Puyinggot na nag-aalala.

“Oo nga, Kuya. Baka hindi kayanin ng kaniyang buntung-hininga. Dambuhala ang ating saranggola. Baka ang kailangan ay hangin sinlakas ng bagyo,” bayo ni Puyonggit.

Natawa lang si Hangin na kunwari’y hindi nakikinig. Huminga siya ng malalim na malalim, halos lahat ng hangin sa mundo ay ubusin. Pagkatapos, ibinuga niya ay umuugong na bagyo. Sa lakas ng ipo-ipo, lumipad nga ang dambuhalang saranggola, tangay si Puyonggit na sya pa lang nakakapit sa lubid.

“Kuya!” sigaw ni Puyonggit na ngayo’y makabitin sa alanganin.
Nag-alala si Puyinggot, nasa panganib ang kapatid na iyakin. Umuusok ang ilong, maliksing tinalon ni Puyinggot ang dulo ng lubid.

“Kapit nang mahigpit, Puyonggit!” sigaw ni Puyinggot. “Wag kang bibitiiiw! Baka ka mahuloooog!”

Matuling lumipad ang dambuhalang saranggola. Tinangay sila sa madilim na kalawakan, lampas sa mga kometa at mga planeta.

Aliw na aliw sa paglipad ang magkapatid, hanggang sa mapadaan kay Araw na mainit. Nagpasikat naman si Araw, pinalakas ang tanglaw. Sa tindi ng init, lubid na gawa sa ulap ay unti-unting natutunaw.

“Araw! Bawasan mo ang init! Natutunaw ang lubid ko” sigaw ni Puyinggot.

Ngunit walang magawa si Araw. Talagang nakakapaso ang kaniyang sinag. Kaya, pinakiusapan niya si Makapal na Ulap na siya ay tulungan. Dagli namang nagpaunlak si Makapal na Ulap na palutang-lutang. Humarang siya sa Araw at sa mainit nitong sinag. Nakahinga ng maluwag ang magkapatid dahil dagling natigil ang pagtunaw sa lubid na gawa sa ulap.

Matagal na matagal na lumipad sina Puyinggot at Puyinggot hanggang kumalat ang dilim sa buong daigdig. Maya-maya isa-isang naglitawan ang mga tala sa langit. Isa roon si Talang Nanay Pupuyonggat. Sa lakas ng ihip ng hangin tinangay sila sa kanilang Nanay. Tuwang-tuwa silang magkapatid, hindi mapigilan na humalakhak at bumungisngis. At nang mayakap nila si Talang Nanay Pupyunggat, hindi rin nila napigilan ang iyak at daing.

“Nanay! Wag mo kaming iwan. Baba ka na sa amin. Nalulungkot ako na wala ka!” hiling ni Puyonggit, sisinghot-singhot sa pagpigil sa pag-iyak.

“Gabi-gabi lagi kaming nakatanaw sa iyo, Nanay! At si Puyonggit umiiyak lagi kaya lagi rin akong puyat,” sumbong ni Puyinggot.

Ngumiti si Talang Nanay Pupuyunggat sa kaniyang mga anak. Hinaplos ang kanilang pisnging nanginginig sa lamig ng gab at hinalikan ang mga mata nilang puyat.

“Puyonggit, wag kayong malungkot. Kahit ako narito sa langit, lagi pa rin ninyo akong kasama.”

“Paano yun, Nanay?” tanong ni Puyinggot na umiiyak.

“Mula rito, tanaw na tanaw ko kayo. Bawat kilos nyo ay alam na alam ko. Para ding hindi ako nawalay sa inyo.” Paliwanag ni Talang Nanay Pupuyunggat.

“Pero nalulungkot ako, Nanay,” hagulhol ni Puyonggit.

Malambing na pinagmasdan ni Talang Nanay Pupuyunggat ang dalawang anak, saka pinatingkad ang kaniyang liwanag.

“Tanawin nyo ako sa bintana kapag ako’y inyong naaalala. Araw o gabi, naririto ako at nagbabantay sa inyong dalawa. Isang tingin lang ang layo natin sa isa’t isa.” sabay yakap nang mahigpit sa mga anak niya.

“At sana, sa pagsilip ko mula sa langit, gusto kong makita ay ang inyong ngiting matatamis,” dagdag niyang payo sa magkapatid.

“Opo, Nanay,” dagli namang sagot ni Puyinggot at Puyonggit na ang mga ngiti ay abot sa taynga.

Maya-maya, narinig nila ang hilik ni Araw.

“Puyinggot. Puyonggit. Malapit nang gumising si Araw. Matulog na’t magpahinga. Paggising nyo, magiging masaya ako na ako’y inyong babatiin ng isang magandang umaga” hiling ng kanilang Nanay.

Umihip nang malakas ang bagyo ni Hangin. Tinangay ng dambuhalang saranggola sina Puyonggit at Puyinggot sa himpapawid. Aliw na aliw sa paglipad ang magkapatid. Nakita nila si Tatay Pupuyunggot na nagtatanim sa kanilang bakuran. Nakita nila ang kanilang kapitbahay na si Pagutpot at Pagutpat, sa kanila ay kumakaway. Nakita nila ang mga kabigan na nag-aaral sa paaralan. Nakita nila ang kanilang alagang aso na si Pupunggi, nakikipaghabulan sa kaibigan nyang aso na si Ginggipu. At higit sa lahat, tanaw na tanaw nila ang kanilang Nanay na tahimik nagmamasid.

Masayang masaya sa paglipad ang magkapatid, hanggang sa mapadaan kay Araw na bagong gising. Nagpasikat naman si Araw, pinalakas ang tanglaw. Sa lakas ng sinag, ang lubid na gawa sa ulap ay natunaw. Nahulog sina Puyinggot at Puyonggit. Kasabay nila pababa ang namumuong tubig, sumabog, naging ulan at pumatak sa daigdig.

Sabay ng ulang malamig, nagising ang magkapatid. At duon sa tabi ng bintana kung saan sila nakahiga sa banig, tanaw nila si Talang Nanay Pupuyunggat, kumukurap-kurap ang liwanag, parang matang sa kanila ay nakatitig.

Sabay dumangaw sina Puyinggot at Puyonggit sa binata at sabay ding bumati sa kanilang Nanay.

“Magandang araw, Nanay!”

Ngumiti sila nang pagkatamis-tamis at kumaway nang kumaway sa kanilang Talang Nanay Pupuyonggat duon sa langit.
Creative Commons License
This work is licensed under a Creative Commons Attribution-NonCommercial-NoDerivs 3.0 Unported License.